Arie Zonneveld

Toen ging ik naar de slager. Er was zoals ik al eens eerder gezegd heb één slager in het gehele dorp. Die slager begreep dan ook volkomen zijn verantwoordelijkheid als vleesleverancier voor alle dorpsbewoners. Eén- of tweemaal in de week slachtte hij een koe en eens in de veertien dagen een varken. Schapevlees was bij de Loenenaars nog een onbekendheid. (fig.21) Die slager was een grote dikke man met een goedig, glimmend kaal hoofd en een wit schortje voor. Hij begon mij direct op een jammerlijke manier zijn nood te klagen toen ik hem vroeg of hij varkenskarbonade had. Het varkensvlees was op en hij was juist van plan geweest er gisteren één te slachten, maar daarvoor moet de keurmeester helemaal uit Apeldoorn komen. Omdat het nu gisteren geregend had, was de luilak maar niet geweest en nu zat hij zonder vlees en het hele dorp met hem. "Jao" vertelde hij "ën dîet's dà miën bestaan, es die man nie kumpt, verdien ik niks, jao, tiës toch wá te zeêgn". Ik betuigde mijn medelijden en sprak de hoop uit dat "die luilak" vandaag zou komen. Verder vroeg ik hem of hij dan misschien ander vlees had. Ja, hij had nog wel een lapje van anderhalf pond en dan was hij blut. Ik veronderstelde in mijzelf dat dat lapje dan zeker niet heel erg vers zou zijn, maar bij gebrek aan brood een ???? korstjes van pas ??????en dus besloot ik dat dan maar te nemen. Ik vroeg de slager het zo mooi mogelijk in drieën te snijden, omdat wij met z'n drieën waren en ik natuurlijk het laatst zou mogen kiezen. Toen ging ik aardappelen halen, melk behoefden wij die dag niet te hebben daar het nog wel warm beloofde te zullen worden en ze dus toch maar zuur zou worden. Toen ik op de terugweg weer langs de slager kwam, stond deze met een man met een motor te praten tegen wij hij nogal aardig stond te ketteren. Dat was dan zeker die luilak. Toen ik terugkwam, gingen wij eten en daarna hebben we gezamenlijk eten klaargemaakt. We kookten het eten op een vuur omdat dat gauwer ging en het toch niet regende. Alleen het vlees kookten we op ons "petroleumgaskooktoestel merk MOHA" no. 0 die we tot dit doel eerst op een goed eind afstand ontstoken hebben. Na het eten moesten de *wielplaatjes nog aan onze fietsen bevestigd worden. Ik had daar in Den Haag van die handige voor gekocht. Die schoof je voor om de stang van de fiets met het plaatje er tussen. Ge hebt allemaal die dingetjes wel eens gezien en ze er misschien ook wel opgemaakt. Maar ik denk niet dat ge het al eens op de hei hebt mogen doen. Fietssleutels hadden we wel en al gauw lagen onze sturen dan ook naast onze fietsen, verder hadden we echter geen ander gereedschap dan een steen en een bijl. We prutsten dus eerst heel netjes de plaatjes in de buisjes en toen wilde ik het heel handig op mijn stuur zetten, maar ho maar. "Die stang van mijn stuur is te dik", klonk het wanhopig uit de richting van Arie. "En ik kan dat losse plaatje niet in dat dingetje krijgen", riep Jan van der Berkeboom. "Ik geloof nooit dat dat zo moet", riep Arie en hij werd hierin direct bijgestaan door Jan van der Berkenboom die beweerde dat ik mij "rommel" in de handen had laten stoppen. Ik zei echter dat ikzelf een heleboel fietsen gezien had, waaraan dat plaatje op die manier bevestigd was. Ik begon echter na een poosje zelf ook te twijfelen of ik wel goed gekeken had want het was bepaald wanhopig om te zien. Het gekste was dat die plaatjes er niet beter op werden, die twee bevestigings-eindjes begonnen gevaarlijk in te scheuren. Eén brak er zelfs af, maar toch moesten ze er het koste wat het wilde aan mijn fiets bevestigd worden. Nu het kostte allebei de eindjes en het kwam er, na er een uur in het zweet mijns aanschijns aan te hebben zitten werken ondersteboven op te zitten. Ik vond mijzelf wel erg stom, maar liet het er toch maar opzitten, daar ik geen zin had om nu nog eens opnieuw te beginnen. (fig.22) Toen moest het stuur nog op mijn fiets gezet worden. Ik stond daarbij zo hard aan de moertjes van mijn remmen te draaien, tot ik ze beide dol heb gedraaid en ze tot de huidige dag zijn blijven weigeren. Bij Arie ging het echter minder gemakkelijk, want die had zijn stuur bijna plat geslagen, zodat het met geen ogelijkheid in de fiets wou. Nu zult ge zeggen, dat hij het dan maar weer rond had moeten slaan. Wel dat ben ik volkomen met u eens en dat waren we op dat ogenblik ook zeker geweest als we maar geweten hadden dat de fout hem daar zat! Dat bemerkten wij echter pas toen we met z'n drieën een half uur op die lamme dingetjes hadden staan schelden, die je dan ook nog drie gulden kostten en waar je toch niets als last van had. Toen we hiermede klaar waren, waren de aardappels juist aan de kook die dan afgegoten moesten worden. Jan van der Berkeboom en ik begonnen intussen de tafel te dekken. Ja we hadden ook een tafel. Misschien herinnert gij u die stenen nog waar Arie en Jan van der Berkenboom de vorige dag op gezeten hadden om mij te vervelen. Welnu na veel peinzen - misschien heeft hij er wel van gedroomd - had de altijd praktische Arie hiervan een tafel ontworpen. Het was wat je noemt "eenvoudig maar degelijk" en ijzersterk. Wij dekten dus samen de tafel. Jan van der Berkenboom haalde uit zijn ransel een servetje. Ik kan er nu nog niet bij wat hij zich wel van het kamperen voorgesteld moet hebben voor hij wegging. Hij had in ieder geval verschillende luxe dingetjes bij zich. Zo had hij bijv. ook een asbakje bij zich. Nu rookte hij wel maar ik begrijp toch niet wat hij met dat prul op de hei wilde aanvangen. Dat servetje echter was op dit ogenblik een heel nuttig voorwerp. Wij spreidden het dus netjes op tafel uit en na een half uurtje zaten we te eten. Na het eten - het was intussen al maar warmer geworden - gingen Jan van den Berkenboom en ik zwemmen. Arie had in die tijd een wondje aan zijn voet, zodat hij niet kon zwemmen, die bleef dus maar bij de tent. Wij klommen dus op onze fietsen en peddelden in een vrolijke stemming het paadje langs de beek af. We gingen zwemmen in het Apeldoorn-Dierens-kanaal, waarvan de Loenense beek een aanvoer is en deze er dus recht naar toe liep. Vrolijk klinken onze galm-uithalen in het ronde en het viel mij nogmaals op dat Jan van der Berkenboom toch zo eindeloos lang was. Wij kwamen eerst langs de verschillende kampen van padvinders en van de gestichtsjongens uit Hoenderloo. Het was treurig daar al die jongens (fig.23) in hun blauwe gestichtspakjes te zien. Aangezien de beek een beek was, liep de weg natuurlijk overwegend dalende. Jan van den Berkenboom vertelde mij dat ik straks de *waterval zou zien. Wel vertelde hij mij dat ik er mij niet te veel van moest voorstellen, maar toch was ik een en al ieuwsgierigheid. Ik heb al eens gezegd dat de beek niet mooi was en ik kan er nu nog bij vertellen dat de waterval het ook niet was. Wel viel hij van een hoogte van een goeie twintig meter, maar daar de beek moest dienen als water-toevoer en niet voor de schoonheid, had men dit in een trap van vijf treden gedaan, ieder van een meter of vier. Toch was het wel aardig het eens te zien en stond er beneden - er liep een trapje langs - een man met een kiektoestel. (fig.24) Daar kon je je voor een prikje laten fotograferen met de waterval van Loenen op de achtergrond. We bewonderden de waterval en stapten toen weer op. Al was de waterval echter niet mooi, het weggetje erlangs was zoveel te mooier. Er stonden hier geen dennen maar sparren langs de weg, die heel onhandig hun takken ver over de weg staken. Toch kon je beter een weg als de Middachterallee hebben. Die was ook mooi en daar kon je tenminste goed op rijden. Eerst hadden we een stuk weg met allemaal wagensporen naast elkaar, net een pas geploegd land. Toen moesten we helemaal gaan lopen omdat het een zandweg werd. Daarna konden we weer fietsen, maar nu lagen er weer allerlei boomwortels dwars en schuin over de weg. Vooral die schuinen waren lastig, want nu dacht je ieder ogenblik te zullen slippen. We letten echter niet erg op al die ongemakken en in de vrolijkste stemming kwamen we bij het Apeldoorn-Dierens-kanaal aan. Arie had ons verteld dat we bij een ijzeren brug moesten gaan, want dat daar zulk helder water was. Het waren echter over dat kanaal allemaal ijzeren brugjes en dus zochten we maar naar dat heldere water want, zoals de zaken nu stonden, zagen we niets dan een vuil groene streep die traag door de wind gerimpeld werd en waarin allerhande viezigheden rond dwarrelden. Zo hadden we dan al een stuk of 5 bruggetjes langs gefietst en telkens vol aandacht over de leuning staan te staren. We besloten dus maar een (fig. 25) boerenjongetje te vragen waar die dacht dat het het best was om te zwemmen. Verschrikt keek het pummeltje dat met zijn zusje langs de weg slenterde op toen hij onze bellen hoorde en hij ons zag rem-men. "Woar j'et beste ken swimme?" vroeg hij op onze vraag. "Ja", zei Jan van der Berkenboom. "Waar zwemmen jullie over het algemeen?" "Wie swimme nie", riep de dreumes, "moar as ie schôn woater wil sien mog' noa de biëk goan". Ja dat wisten we wel en we merkten ook wel dat we met dat verstandige heerschap niet veel verder kwamen. We vroegen hem dus nog of het ook verboden was. "Ntuurlijk nie", riep hij weer, "as we toch nie swimme'n is't òk nie verbooien". We besloten dus het toch maar te proberen en onze nu nog heldere lichamen in dat vieze water te dompelen ofschoon we dachten dat we er minstens groen uit zouden komen. We gingen naar de overkant en kleedden ons achter een berm uit. Na een poosje zag men aan de kant van het gore kanaal twee spierwitte nakende gestalten. Eén hele lange met een klein rood zwembroekje aan en een geweldige zwarte haardos. En een kleinere met een wit met blauw gestreept broekje aan. De zon ging schuil als wilde zij van dit glibberige schouwspel geen getuige zijn. Ga jij maar eerst, zei Jan van der Berkenboom bibberend. (fig.26) Ik dacht echter aan de groene kleur die kikkers hebben en vond het het beste om Berkenboom maar het eerst te laten gaan en dan te zien hoe zijn nu nog zo witte velletje er dan uit zou zien. Zijn knieën klapperden tegen elkaar en toen stapte hij in het water. Hij bukte zich en gooide een beetje van het smerige vocht tegen zijn borst en toen zwom hij. Ja hoor, hij zwom. Hebt ge al eens een bloedzuiger zien zwemmen, zo'n lange sliert die zich horizontaal door het water voortbeweegt? Nu dan, dan weet ge ook hoe Berkenboom zwom. Hij beweerde tegen mij dat hij naar de overkant zou zwemmen en ik dacht dat dat met een beetje goede wil best te springen zou zijn en dat hij een sukkel zou zijn als hij dat niet haalde. (fig.27) Toen hij dan ook met zijn handen de overkant te pakken had, lagen zijn benen nog zowat in het midden. Toen ging ik ook in het water. Ik moest eerst uitwijken voor een grote bananesteel die - omgeven door een lijfwacht van andere vuiligheden - aan kwam drijven. Ik ging proberen van het ene bruggetje naar het andere te zwemmen maar ik was nog niet op de helft toen ik Berkenboom aan de kant zag staan en die riep of ik er haast uitkwam. Ik wilde dat wel doen, maar zag op het ogenblik geen kans om op de kant te komen. Ze hebben daar namelijk de aardigheid langs de sloten brandnetels te planten. Nu kan het wel dat die mensen dat daar heel mooi vinden staan, maar als je er wilt zwemmen, is het een ramp. Ik keerde dus om en zwom kalm weer naar de landingsplaats terug. Ik vertelde aan Jan van der Berkeboom dat ik mij bij de beek eens lekker zou wassen, wat hij heel verstandig van mij vond, zo zelfs, dat hij beweerde het ook te zullen doen. Wij kleedden ons aan en reden toen weer naar de tent. De zon was nog steeds schuil en het was nu lang zo heet niet meer. Op de terugweg hield Jan van der Berkenboom een diepzinnige redevoering. Ik geloof over de gedichten van Ten Kate of over de moderne kunst, ofschoon ik zeker weet dat hij er niets van geloofde, maar hij kon toch niet zo zwijgend naast mij rijden. Arie zat intussen bij de tent. Met een wanhopig gezicht staarde hij op het kookstel, merk MOHA no. 0, dat voor hem stond en een ware vuurzee was. Hoog laaiden de vlammen op, maar plotseling was hij stil. De vlammen waren gedoofd en de MOHA stond zo rustig voor hem als er ooit een petroleum gaskooktoestel op de hei heeft gestaan. Maar nu brandde hij niet. Wel was het brandertje witgloeiend en behoefde men niet te proberen het aan de raken, maar geen zuchtje oliedamp steeg op. Hij besloot dus het nog maar eens te proberen en goot een klein beetje spiritus in het verwarmingsbakje. Daarna porde hij het gaatje nog eens goed door en stak toen de spiritus aan. De blauwe vlammetjes lekten de ring en er scheen werkelijk iets te gaan gebeuren. Toen de vlammen weer ten hemel stegen, nu duurde het evenwel niet lang en na een poosje stond hij behaaglijk te snorren. Arie begon net weer te denken dat hij toch wel een handig mens was en wilde juist opstaan - hij behoefde toch niet voor niets te branden - om wat water uit de beek te halen, toen het lieve leven uit was en de MOHA ook. "Dat moet door de olie komen", mompelde hij, "die is natuurlijk niet zuiver". Met een gezicht, dat verrukkelijk had geweest om als voorbeeld te dienen voor een schilderij, dat "Verslagenheid" moest voorstellen, draaide hij het stopje los en goot de olie weer in de fles. Toen hield hij hem tegen het licht en (fig.28) zag er allerlei kleine vuiltjes in drijven. Kwaad wilde hij de fles in de hei leeggieten, toen een lumineus idee hem hiervan weerhield. Hij legde de fles dus neer en pakte het MOHA-ding weer in. Toen klonken uit de verte het geluid van onze bellen en daarna een duo: O! Kalikua. Hij sprong op en liep ons tegemoet. Toen wij hem verteld hadden van de heerlijke helderheid van het Apeldoorn-Dierens-kanaal, die zich nu, naar wij meenden, ook aan onze lichamen medegedeeld had, legde Arie ons zijn lumineus idee bloot. Hij wilde, zo vertelde hij, die vuile petroleum gebruiken om vanavond een mooi vuur te branden. Langs het weggetje van de beek moesten nog van die takkenbossen liggen dus voor hout was wel te zorgen. Met ijver vingen wij dus aan om takkenbossen aan te slepen en zo hadden we dan na veel zwoegen 5 bossen disponibel. Toen we gingen eten was het al tamelijk donker zodat, toen we klaar waren, er al een begin gemaakt kon worden. We waren van plan eerst een poosje een klein vuurtje te branden van een bos en als dat bijna uit was vier grote bossen tegen elkaar aan te zetten en met petroleum te begieten. Spookachtig werden onze gezichten verlicht en luid klonken onze galm-stemmen door de donkere avond. Want ik kan me geen vrolijk tafereeltje op de Loenense hei herinneren zonder dat wij er de heerlijkste liederen bij "schreeuwden", wat door ons met een breedvoerige betiteling van "zingen" werd aangeduid, Toen kwam de geestigheid van Berkenboom pas goed los. De lolligste moppen vertelde hij met een stalen gezicht. Ik zal er geen van opschrijven, want ge kunt die zelf iedere vrijdagavond in de Kikeriki lezen. Je moet dan juist die moppen nemen die over schoonmoeders handelen of ook wel over mensen die Meier heten. Zo'n klein bosje is echter gauw uitgebrand en na een poosje zaten we bijna in het donker. Toen kwam het geweldige! Met vereende krachten sleepten wij de vier bossen naar het vuur en zetten ze rechtop tegen elkaar. Arie goot met een air die een Kaiser goed zou hebben gestaan, de fles afgekeurde olie er overheen, toen gingen we op een afstandje staan om te zien wat er gebeuren zou. De olie drupte van de bossen naar beneden in het vuur dat nu vrolijk opvlamde. Snel wonnen toen de vlammen veld. Wij hadden ons echter zoiets voorgesteld van een ontploffing of een vulkaanuitbarsting en toen dat niet gebeurde kwamen wij dus wat dichterbij en gingen voor het vuur languit op onze rug liggen. Dat was de beste manier om dichtbij het vuur te komen, want we hadden nu geen last dat de vlammen ons gezicht verhitten. De vlammen grepen al wilder om zich heen zodat wij maar weer op een afstand gingen staan. Zij hieven zich op tot een hoogte van een meter of vier, terwijl er een massa vonken nog veel hoger opwaaiden. Zo plotseling als het vuur groot geworden was, zo snel was het ook weer opgebrand. We kropen dus maar snel onder de dekens. Nog lang zagen we door het tentdoek heen een flauw schijnsel van het vuur dat nog steeds niet uitgebrand was.Toen klonk opeens een geluid dat voor ons niet nieuw meer was. De regen!! Het hinderde ons niet want de tent was toch waterdicht en wij bleven dus kalm liggen, zonder ons ongerust te maken over wat buiten de tent voorviel. In Jan van der Berkeboom echter hadden rare veranderingen plaatsgevonden. Hij ging recht op in zijn bed zitten en met een stem, akelig om aan te horen, riep hij "O! mijn servetje! Mijn servetje ligt in .. de .. regen". "Hou je bakkes", klonk het uit twee monden, waaronder ook die van mij. Wij lagen namelijk juist ook aandachtig te luisteren naar dat gezellig sissen van de regen in het vuur. "Ja, maar nou regent het helemaal nat", stamelde hij weer. "Doet er niet toe. Hou nou maar je gezicht", riep Arie. Toen was het weer even stil.."Nee jongens. Ik denk toch dat ik het maar even ga halen .. want anders .. regent het hee.le..maal nat". "Lig je daar nou nog over te zaniken", riep ik. "Ik slaap al haast weer"."Ja, maar het is ook jouw servetje niet", was het antwoord van Jan van der Berkeboom en hij stond werkelijk op om zijn servetje te halen."O je", klonk toen na een poosje een stem uit de nattigheid. "Het is al helemaal nat". Hij was werkelijk midden in de nacht uit zijn warme bed gekropen om in de regen zijn arme servetje voor nat worden te behoeven. "Kom je nou haast", riep Arie eindelijk verwoed. "Je hebt de tent open laten staan en nou liggen wij te verkleumen van de kou". Hij kwam echter kalm de tent dichtdoen en ging toen eerst zijn servetje opbergen in het Berlijntje waar hij een hels lawaai maakte tussen al de pannetjes. Toen kwam hij bibberend van de kou en nattigheid weer in de tent. Wij deden net of wij sliepen uit angst dat hij ons nog een verhaal zou doen hoe nat dat servetje wel was.Jan van der Berkeboom bleef echter onrustig en telkens riep hij: "Kijk eens jongens, het vuur brandt nog", of "hoor de regen eens leuk sissen in het vuur". Ik veronderstel echter dat hij op den duur toch nog in slaap gekomen is. Ik herinner mij tenminste dat wij de volgende morgen nog moeite hadden om hem wakker te krijgen. Ik sla nu over hoe wij de volgende morgen wakker werden en gegeten hebben, ook waarom of wij het deden en begin opeens daar waar wij samen, Arie en ik, op de fiets zitten en naar Loenen zullen rijden. Arie vertelde mij dat hij mij twee dingen zou laten zien. Ten eerste een andere weg naar dorp, ten tweede: het Loenense Bos en ten derde: een groot schandaal. Wij gingen eerst het paadje af tot de Woeste Hoeveweg. Toen gingen wij al gauw een smal zijpaadje aan onze rechterhand in zo, dat wij midden in het bos kwamen. De weg was meest stijgende waaruit ik opmaakte dat wij dan straks zouden kunnen freewheelen omdat Loenen volgens mijn ondervindingen lager lag. Het duurde echter een hele tijd eer het zo ver was en voorlopig bleef hij alsmaar stijgen. Het was, zoals ik zei, een smal paadje. Het liep tussen kleine eiken en dennen door en telkens was ik bang in de wagensporen te blijven steken, die aan weerszijden der weg liepen. We sloegen na een poosje links af en nog bleef de weg alsmaar stijgen. lleen werden de bomen nu hoger en de weg ook iets breder. Arie reed nogal met een tamelijk vaartje en de melkkannetjes rammelden geweldig aan zijn stuur.